Сетевая книга «Память. Осиповичский район» полностью повторяет структуру и содержание печатной книги «Памяць Асіповіцкі район» 2002 года издания.
Перевод страниц на русский язык сделан (делается) для удобства пользователей русскоязычного сектора интернет, в первую очередь — для индексации и поиска фамилий и имен, названий населенных пунктов.
Обложка
Редакционная коллегия печатного издания (страница 4):
Историко-документальные хроники городов и районов Беларуси
Осиповичский район
МИНСК БЕЛТА
УДК 947.6 ББК 63.3 (4 Беи) П 15
Редакционная коллегия:
Г.К.КІСЯЛЁЎ (гсілоўны рэдактар выдавсцкага иэнтра БЕЛТА),
П.С.КАЧАНОВІЧ, Б.В.УЛЬЯНКА, М.П.ХОБАТАЎ. В.У.ХУРСІК, В.У.ШЧЭЦЬКА
РАЁННАЯ КАМІСІЯ ПА СТВАРЭННІ ПСТОРЫКАДАКУМЕНТАЛЬНАЙ ХЮНІКІ:
В.У.ШЧЭЦЬКА (сгаршыня райвыканкома — старшыня камісіі),
А.У.ТАМАШЭЎСКІ (намеснікстаршымі камісіі), П.С.КАЧАНОВІЧ (сакратар камісіі), У.П.ЗОРЫН, Ю.В.КЛЕВАНЕЦ, В.А.КУЛАКОЎ, Дз.В.САЎРЫЦКІ, С.А.СЕМЯНЦОЎ, І.А.ТОЎСЦІК, У.І.ШАЎЧЭНКА
АРГАНІЗАЦЫЙНАМЕТАДЫЧНЫ ЦЭНТР ПА ВЫДАНЫI ГІСТОРЫКАДАКУМЕНТАЛЬНЫХ ХРОНІК ПАМЯЦ1 МІНІСТЭРСТВА ІНФАРМАЦЫІ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ.
Б.В.УЛЬЯНКА (кіраўііік цэнтра), У.І.ЛЕМЯШОНАК (галоўны рэдактар), М.З.БАШЛАКОЎ (галоўны метадыст), Р.А.ЧАРНАГЛАЗАВА (рэдаістар)
Укладальнікі:
П.С.КАЧАНОВІЧ, В.У.ХУРСІК
Мастак
Э.Э.ЖАКЕВІЧ
Распрацоўка мастацкатэхнічнага афармлення серыі В.А.РАГАЛЕВІЧА
І5ВК 9856302366
© БЕЛТА, 2002
Вехи истории Осиповичского района (страницы 5-16):
Уезду Асіповічы.
9 — 5е тысячагоддзі Адоывалася засяленне тэрыторыі раёна чалавекам. да н.э.
Канец 3 — 2е тыс. У час бронзавага веку на асіповіцкай зямлі жылі ппяда н.э мёны сярэднедняпроўскай культуры.
Не пазней за III ста НатэрыторыісучаснайАсіповіччыныўзніклі першыя годдзе да н.э. ўмацаваныя паселішчы — гарадзішчы.
Канец 1— пачатак Цэнтральную Беларусь, у тым ліку тэрыторыю су2га тысячагоддзя. часнага Асіповіцкага раёна, пачынаюць засяляць славянскія плямёны.
Чыгуначны вакзал у Асіповічах.
XII — сярэдзіна На тэрыторыі Асіповіччыны існавала самастойнае
XIV стагоддзя. Свіслацкае княства.
СярэдзінаХІУ Асіповіччына ўвайшла ў склад Вялікага княства
стагоддзя. Літоўскага.
1506 г. Паселішча Свіслач спалена крымскімі татарамі.
2 ліпеня 1655 г. Свіслацкі замак узяты штурмам і спалены казакамі ў
ходзе вайны Расіі з Рэччу Паспалітай.
1793 г. Пасля 2га падэелу Рэчы Паспалітай тэрыторыя Асі
повіцкага раёна ўключана ў склад Расійскай Імперыі: паўночная частка ў ІгуменскІ, паўднёвая — у Бабруйскі паветы Мінскай губерні.
1872 г. За 2 км ад Асіповіч заснавана чыгуначная станцыя з
той жа назвай.
1876 г. Пушчана ў эксплуатацию станцыя Асіповічы Лібава
Роменскай чыгункі.
1880я — 1япало У Асіповічах пабудаваны 2 песап|рьмьн* ?эв0ды
ва 1890х гадоў. млын, адкрыта паштовае аддзяленне.
9
Помнік на брацкай магіле партызан, загінуўшых у барацьбе з польскімі інтэрвентамі ў 1918—1920 гг.
1895 г У в. Вяззе ў 3гадовым узросце некалькі месяцаў жыў
разам з маці будучы беларускі паэт М.Багдановіч.
1897 г Паводпе перапісу на месцы сучаснага горада існавалі
3 паселішчы з назвай Асіповічы: вёска (526жыхароў), станцыя (каля 100 жыхароў) і пасёлак (каля 200 жыхароў), якія пазней зліліся.
1900 г. У Асіповічах пабудаваны шпалапрапітны завод.
Пабудаваны лесапільны завод «Ялізава», вакол якога пачаў складвацца аднайменны пасёлак.
Мемарыяльны комплекс ахвярам фашызму, савецкім воінам і партызанам у
в. Брыцалавічы.
1905 г.
Заснаваны лесапільны завод у Градзянцы.
17 сакавіка 1908 г. Рабочыя шпалапрапітнага завода правялі эканамічную стачку.
1909 г.
1912 г.
Пачаў працавацьтэлеграф.
У Ялізаве пабудаваны шклозавод.
У Асіповічах каля 4,2 тыс. жыхароў.
Помнік на брацкай магіле савецкіх воінаў, партызан і ахвяр фашызму ў
г. Асіповічы (вул. Сумчанкі).
Май — лістапад Тэрыторыя раёна акупіравана германскімі войскамі.
1918г.
Жнівень 1919 г. — Асіповіччына акупіравана польскімі войскамі ліпень 1920 г.
17 ліпеня 1924 г. Утвораны Асіповіцкі раён.
1930г.
Арганізаваны Асіповіцкі леспрамгас.
Народны хор ветэранаў вайны і працы Асіповіцкага раённага цэнтра культуры.
1931 г. Пасля здачы ў эксплуатацию чыгуначнай лініі Рос
лаўль — Магілёў — Асіповічы адбылося значнае пашырэнне станцыі і чыгуначнага вузла Асіповічы.
Пачала выходзіць раённая газета «Калгасная праўда» (пазней называлася «Калгасная праца», з 1965 г. «Запаветы Леніна», з 2001 г. «Асіповіцкі край»),
15 ліпеня 1935 г. Асіповічы сталі горадам.
ЗОчэрвеня 1941 г. Нямецкафашысцкіязахопнікіакупіравалі Асіповічы.
СвятаУвядзенская царква ў Асіповічах
ГІіпень 1941 г.— У г. Асіповічы і раёне дзейнічала патрыятычнае чэрвень 1944 г. падполле.
Ліпень 1943 г. Створана Асіповіцкая ваеннааператыўная група на базе 1й Асіповіцкай партызанскай брыгады.
28 чэрвеня 1944 г. Асіповічы вызвалены ад гітлераўцаў войскамі 1га Беларускага фронту.
20 верасня 1944 г. Асіповіцкі раён увайшоў у Бабруйскую вобласць.
1951 г Усе прадпрыемствы Асіповіч дасягнулі даваеннага
ўзроўню па выпуску валавои прадукцыі.
Пры раённым Доме культуры створаны цымбальны аркестр. У 1965 г. атрымаў звание народнага.
1952 г. Пабудаваны кінатэатр «Радзіма».
Адкрылася раённая дзіцячая бібліятэка
1953 г. На р. Свіслач пабудаваны Асіповіцкае вадасховішча
і Асіповіцкая ГЭС.
Уступіў у строй хлебазавод.
8 студзеня 1954 г. Асіповіцкі раён увайшоў у склад Магілёўскай вобласці.
Фрагмент экспазіцыі «Наша мінулае» ў краязнаўчым музеі Дараганаўскай сярэдняй школы.
1956 г. 1959 г.
1961 г.
У Асіповічах адкрыта музычная школа.
У Асіповічах 15,8 тысяч жыхароў.
Дзіцячы дом у Дараганаве пераўтвораны ў школуінтэрнат.
7 сакавіка 1963 г. Асіповічы сталі горадам абласнога падпарадкавання.
1967 г.
Пачаўся рух цеплавозаў на асіповіцкім участку чыгункі.
Завершана электрыфікацыя ўсіх населеных пунктаў раёна.
Закончаны мантаж аўтаматычнай тэлефоннай станцыі ва ўсіх аддзяленнях сувязі раёна.
Народны
культуры.
Народны фальклорны ансамбль «Вечарынка» Ялізаўскага сельскага Дома культуры.
Пачатак 1970х гадоў.
Снежань 1975 г.
1983 г.
Красавік 1983 г.
У раёне 20 пачатковых, 15 васьмігадовых 116 сярэдНІХ школ.
Здадзены ў эксплуатацыю доследнапрамысловы комплекс па прасаванні сфагнавага торфу на торфапрадпрыемстве «Татарка» — першае прадпрыемства такога роду ў рэспубліцы.
У Асіповічах адкрыта стаматалагічная палікпініка.
У Асіповічах адбыўся першы штогадовы спартыўны марафон, які ў 1995 г. атрымаў статус міжнароднага.
Асіповіцкае вадасховішча і будынак ГЭС.
31 снежня 1986 г Уведзены ў эксплуатацыю завод камунальнага машынабудавання.
1987 г Асіповіцкі раён стаў адным з пераможцаў па выніках
года ў сацыялістычным спаборніцтве абласцей і раенаў за лепшыя паказчыкі сацыяльнаэканамічнай дзейнасці.
1993 г. У г. Асіповічы адкрыта беларуская гімназія
2001 г. У Асіповіцкім раёне 57 700 жыхароў, у г. Асіповічы на
1.1.2001 г. — 35,7 тыс. жыхароў.
К читателю (страница 17)
Да чытача
Асіповіцкі край мае такую ж багатую і старажытную гісторыю, як і іншыя раёны нашай краіны. Тут што ні назва то адкрыццё, то цэлая эпоха. Як сведчаць дакументы, пераважная болыпасць гэтых назваў застаецца нязменнай з дня існавання (пяць, шэсць, а то і болей стагоддзяў).
Бататы наш край на таленавітых людзей. Многія прозвішчы праслаўлялі нашу старонку ў старажытнасці, многія у новай гісторыі. Аўтары імкнуліся не забыць іх.
Па дробных крупінках работнікі дзяржаўных устаноў і аматарыкраязнаўцы збіралі звесткі, якія мелі дачыненне да гістарычнай спадчыны Асіповіцкага раёна. Пры напісанні гэтай кнігі былі даследаваны фонды Нацыянальнага гістарычнага архіва Рэспублікі Беларусь, Расійскага дзяржаўнага гістарычнага архіва і іншых архіўных устаноў, фонды буйнейшых беларускіх і расійскіх бібліятэк, выкарыстаны друкаваныя працы краязнаўцаў мінулага і сучасных даследчыкаў краю, а таксама шматлікія публікацыі з рэспубліканскіх газет і часопісаў, абласной газеты «Магілёўская праўда» і раённай «Асіповіцкі край». Жыхары раёна далі для кнігі не толькі свае ўспаміны, але і унікальныя фотаздымкі. Многія з іх адзіная і самая дарагая рэліквія, што засталася ў сям’і ад продкаў.
Выкарыстоўваючы самыя розныя крыніцы, аўтарскі калектыў імкнуўся падыходзіць да напісання гісторыкадакументальнай хронікі непрадузята, з пазіцыі гістарычнай праўды. Стыль і мова многіх дакументаў, звязаных з дарэвалюцыйнай гісторыяй і савецкім часам, захаваныя для таго, каб найболын дакладна перадаць атмасферу той пары.
Стваральнікі кнігі стараліся даць звесткі пра розныя бакі жыцця Асіповіччыны. Але, магчыма, штосьці не знайшло свайго адлюстравання на старонках кнігі, магчыма, ёсць і недакладнасці. Хронікі пішуцца ўпершы ню. Спадзяёмся, што наступныя даследчыкі гісторыі Асіповіцкага раёна дапоўняць нашы звесткі.
Раённая камісія па напісанні гісторыкадакументальнай хронікі «Памяць. Асіповіцкі раён» выказвае шчырую ўдзячнасць установам, арганізацыям, прыватным асобам, якія прымалі ўдзел у падрыхтоўцы і выданні кнігі.
В настоящее время весь проект изобилует грамматическими ошибками, т.к. загружен без корректировки сразу после оптического распознавания текста. Работа идет постоянно. Хотите присоединиться к данной работе и помочь — напишите нам: